Waar ligt de schuld voor het falen van grote ICT projecten van onze centrale overheid? Bij de politici, die wetgeving bedenken inclusief ingangsdata, zonder ICT-impactanalyse? Bij de leveranciers, die best “auto’s zonder stuur” willen leveren zolang er maar gefactureerd kan worden? Bij de opdrachtgevers, die niet weten wat ze willen en ondermaatse prestaties accepteren? Bij de inkopers, die aanbesteden volgens de regels, maar tegen de logica van ICT?

Over het eindrapport van de Tijdelijke Commissie ICT en de ict-projecten bij de overheid is al veel gezegd en geschreven. Het rapport verhaalt van slepende projecten die niet leveren wat ze moeten leveren, langer duren dan gepland en meer kosten dan verwacht. Met een overheid die alles uitbesteedt en vertrouwt op externe leveranciers en adviesbureaus. Verantwoordelijkheid, kennis, management, uitvoering en controle achteraf: het wordt extern betrokken.

De overheid heeft nog weinig gedaan om het mislukken van extreem dure automatiseringsprojecten te voorkomen. De oprichting van het Bureau ICT-toetsing (BIT) is slechts een politieke stap en gaat op termijn onvoldoende resultaat opleveren. Dat zegt Niels Groen, deze zomer gepromoveerd op publieke IT-projecten, een jaar nadat de commissie-Elias zijn vernietigende conclusies presenteerde over de grootste ICT-mislukkingen binnen de overheid.

In zijn blog van 6 oktober brak Bert Hogemans een lans voor het groot durven dromen bij overheids-IT, maar het nastreven van deze dromen met realistische doelen. Hij vroeg mij welke rol het recent opgerichte Bureau ICT-Toetsing (BIT), zou kunnen hebben in het matchen van politieke ambitie en praktisch realisme.

Discussies over complexe thema’s zoals de feilen van de overheid als IT-opdrachtgever verzanden gemakkelijk in details. Dan kan het helpen de discussie naar een hoger abstractieniveau te tillen. De commissie-Elias, goed voor 34 concrete aanbevelingen, doet dat door er daarnaast op te wijzen dat ‘vooral de cultuur rondom ICT-projecten bij de overheid niet deugt’.

Het BIT (Bureau ICT Toetsing) voert toetsen uit op overheids-IT-projecten met een IT-component van meer dan € 5 miljoen. Over de vorming van het BIT is de afgelopen maanden veel geschreven en gesproken. Het is het enige concrete uitvloeisel van de Commissie Elias die een omvangrijk parlementair onderzoek deed naar de IT-zeperds bij de overheid.

P-Direkt, stapsgewijs uitgegroeid tot het HR shared service centrum van bijna de hele rijksoverheid, gaat met haar systeemlandschap geheel over naar SSC-ICT Haaglanden. Een omvangrijke operatie en een nieuwe test voor de samenwerking tussen P-Direkt en haar huidige ICT-partners. Een samenwerking die in de afgelopen zeven jaar heeft laten zien dat markt en overheid samen succesvol kunnen zijn.

De tijdelijke commissie ICT-projecten bij de overheid laat aanvullend onderzoek verrichten. Het doel van deze verdieping is het verder analyseren van enkele bevindingen uit het eerste onderzoek, dat door Policy Research in oktober 2013 is afgerond. Volgens de commissie is er nader onderzoek nodig naar aanbestedingsprocedures, contracten, opdrachtgeverschap en geldstromen. Het eindrapport verschijnt daarom ruim een halfjaar later, namelijk in het najaar van 2014.

Het Bureau ICT-toetsing (BIT), dat grote ict-projecten van de overheid moet toetsen, gaat er komen, zo heeft het kabinet in een brief aan de Kamer kenbaar gemaakt. In afwijking van het Elias-rapport van het parlementair onderzoek naar ict-projecten bij de overheid (oktober 2014) kiest het kabinet voor een BIT zonder besluitvormende bevoegdheid. Dit om afschuiven van verantwoordelijkheid te voorkomen en de lijnverantwoordelijkheid bij de ministeries (directeuren-generaal, secretaris-generaal en uiteindelijk de verantwoordelijkheid van de betreffende vakminister) te handhaven.