Als het gaat om opdrachtgeverschap binnen een bepaalde domein, worden er verschillende benamingen gebruikt, zoals
- publiek odprachtgeverschap
- particulier opdrachtgeverschap
- ict opdrachtgeverschap, etc.
- intern opdrachtgeverschap
- bestuurlijk opdrachtgeverschap
- regisserend opdrachtgeverschap
- energiebewus opdrachtgeverschap
- etcetera
Deze benamingen suggereren dat er bijzondere kwaliteiten of eigenschappen nodig zijn van de manager/bestuurder die de rol van opdrachtgever binnen een bepaald domein moet gaan vervullen. Op basis van onze studies, zijn wij van mening dat een goed opdrachtgever in alle omgevingen zijn of haar rol goed moet kunnen vervullen. Zuiver beschouwd zijn de basis competenties, waarover een opdrachtgever moet beschikken in alle gevallen dezelfde. Dat geldt ook voor de stappen in een investeringstraject waar een opdrachtgever de eigenaar van is: deze zijn in alle situaties dezelde om tot het beoogde resultaat te komen. Echter de omstandigheden waarbinnen een opdrachtgever zijn of haar rol moet kunnen vervullen, kunnen verschillend zijn per domein. Het verschil in omstandigheden is duidelijk te maken met het voorbeeld van verschillen in het publieke en het private domein. De kenmerkende verschillen worden in onderstaand schema genoemd:
PUBLIEKE DOMEIN |
PRIVATE DOMEIN |
| doelstelling is dienen van de burger | doelstelling is continuiteit |
| complex verantwoordelijkheidsmodel | heldere structuur in besturing van organisatie |
| middelen zijn activa en publieke macht | middelen alleen activa |
| te maken met diverse belangengroepen en politieke motieven | te maken met aandeelhouders en ondernemingsraden |
| wet openbaarheid estuur en europese aanbesteding | redelijk afgeschermd |
| klanttevredenheid complex | klanttevredenheid eenduidiger maar risicovoller |
| kasstelsel: kan niet afschrijven en jaarbudgetten | baten/lasten administratie: jaaroverschrijdende budgetten en kan afschrijven |
Overigens willen we nog wel een paar aanduidingen geven van type opdrachtgevers die in onze visie over Goed Opdrachtgeverschap totaal niet acceptabel zijn. Het gaat om de volgende typeringen:
- duaal opdrachtgeverschap
- collectief opdrachtgeverschap
- gedelegeerd opdrachtgeverschap
- interim opdrachtgeverschap
Een toelichting:
ad. 1: komt vaak in een politieke omgeving voor, bijvoorbeeld gemeentelijke overheid. Om problemen en rolvervaging te voorkomen kan er maar sprake zijn van 1 opdrachtgever. Net zo als er sprake is van 1 opdrachtnemer. Vooral projectmanagers moeten uitkijken dat ze niet te maken krijgen met duaal opdrachtgeverschap.
ad 2: in bedrijven komt deze term nogal eens voor als het gaat om een directieteam of managementteam dat als geheel de rol van opdrachtgever vervult. Volstrekt niet acceptabel. Ook hier geldt dat slechts 1 persoon de rol van opdrachtgever kan vervullen.
ad. 3: onze stelling: een opdrachtgever zonder mandaat is geen opdrachtgever. Je bent het of je bent het niet. Een gedelegeerd opdrachtgever is niets anders dan een zetbaas. Verantwoordelijkheid kun je nooit delegeren.
ad. 4: een opdrachtgever moet ten allen tijde uit de eigen organisatie komen. Een van de belangrijkste competenties is dat een opdrachtgever zijn eigen organisatie goed kent als het gaat om het doorvoeren van veranderingen. Hij of zij weet hoe de hazen lopen. Een buitenstaander niet. Vergelijkbaar met gedelegeerd opdrachtgeverschap.